Ros Irmağı’nın Slavları ‘Rusya’
Coğrafyası:
Rusya, kuzeyden güneye dört iklim bölgesine ayrılır: Soğuk-tundra, nemli ormanlık (Tayga), sıcak- çöl, ve astropikal iklim kuşakları.
Rusya doğal güzellikleri; ormanları, dağları ve gölleriyle insanı büyülemektedir. Bunları biraz daha açarsak: Dünyadaki toplam orman alanının %20’si burada bulunmaktadır.
Avrupa’nın en yüksek tepesi Elbruz Dağı (5642 m) Rusya’dadır.
Baykal Gölü Rusya’nın en büyük ve dünyanın en derin gölüdür. Bu göl aynı zamanda dünyanın en büyük tatlı su kaynağıdır. Dünyadaki içme suyunun ise yaklaşık %20’si burada bulunmaktadır. Ayrıca 30 milyon yaşında olduğu tahmin edilen göl, dünyanın en eski gölü olma özelliğiyle de UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor.
Urallar şehrindeki Karaçay Gölü ise dökülen nükleer atıklar sebebiyle en tehlikeli ve pis göldür. Öyleki civarında bir saat vakit geçirmek ölüme sebep olabilir.
Tarihi:
Rusya tarihi 3. ve 8. yüzyıllar arasında Avrupa’da ortaya çıkan Doğu Slavları ile başlamaktadır. Novgorod prensi Oleg 882 yılında Kiev’i ele geçirdi. Böylece Doğu Slavlarını tek bir çatı altında birleştirmiş oldu. Devlet 988 yılında Bizans aracılığıyla Hristiyanlığı benimsedi ve bu Ortodoks Slav kültürünün başlangıcı oldu. Bu devlet dağılınca ortaya çıkan küçük devletler Moğollar tarafından istila edilip Altın Orda Devleti’nin kolları haline gelmiştir. 13. yüzyılın sonlarında Moskova, Rus topraklarının birleşmesi için merkez haline geldi. 1480 yılına gelindiğinde Altın Orda Devleti’nden ayrılan Rus prenslikleri bir araya gelerek Moskova Knezliği’ni kurmuştur. 18. yüzyıla gelindiğinde Polonya’dan Alaska’ya uzanan tarihin en büyük üçüncü imparatorluğu olan Rusya İmparatorluğu haline gelmiştir.
Rusya I. Dünya Savaşı’ndayken monarşiden hoşnut olmayan Bolşevikler köylü kitlelerini yanlarına alarak 1917 yılında Ekim Devrimi’ni yaptılar. Bu tarihten sonra Rusya sosyalizme dayalı bir devlet yapısı oluşturdu. Eski Rusya İmparatorluğu’nun sömürgeleri olan birçok devleti de kapsayan Sovyetler Birliği’ni ilan etti.
II. Dünya Savaşını Soğuk Savaş yılları izledi. Rusya’nın başını çektiği Sovyetler Birliği Doğu Avrupa’daki birçok devletle Varşova Paktı’nı imzalayarak Doğu Bloku’nun önderliğini üstlendi. Batı Bloku ülkeleri de NATO örgütünü kurdular. Ancak ekonomik ve askeri açıdan Batı Bloku’nun gerisinde kalan Doğu Bloku 1990’lı yıllarda parçalandı. Bu parçalanmayı Sovyetler Birliği’nin kendisi de izledi. Bütün Sovyet Cumhuriyetleri birer birer bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1991 yılının Aralık ayında da Sovyetler Birliği de bağımsız bir ülke haline gelerek Rusya Federasyonu’nu oluşturdu. Sovyetlerin dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan ülkeler:
Baltık ülkeleri: Estonya, Letonya, Litvanya; Doğu Orta Avrupa: Belarus, Moldova, Ukrayna; Güney Kafkasya: Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan; Orta Asya: Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan’dır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki bugün Rüya Federasyonu’nda bazı özerk cumhuriyetlerde bulunmaktadır. Rusya’ya bağlı bu 21 özerk cumhuriyet iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde ise Moskova’ya bağımlı durumdadırlar. Ayrıca bu 21 özerk bölgeden 8 tanesi Türk toplulukları adına oluşturulmuştur. Bu 8 özerk Türk Cumhuriyeti şöyledir:
Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti (11Ekim 1991)
Çuvaşistan Özerk Cumhuriyeti (Nisan 1925) bazı çuvaşça kelimeler ise gerçekten bizim dilimizle benzerlik göstermektedir: Gon-Gün, Atte-Ata, Tatle-Tatlı gibi.
Hakasya Özerk Cumhuriyeti (1930)
Yakut Özerk Cumhuriyeti
Tataristan (30 Ağustos 1990) Yine bazı Tatarca kelimeler de bugünkü Türkçemize oldukça yakın: Guzal- Güzel, İrkek-Erkek, Hatın-Kadın, Dust-Dost …
Tuva Cumhuriyeti (1993) benzer kelimeleri: Men-Ben, Olar-Onlar…
Altay Özerk Cumhuriyeti ( 3 Temmuz 1991) benzer kelimelerimiz Ene-Anne, Akça-Para, Agaş- Ağaç…
Kabardino – Balkar Özerk Cumhuriyeti (31 Aralık 1991)
Rakamlarının ise gerçekten çok benzer:
0 nol
1 bir
2 eki
3 üç
4 tört
5 beş
6 altı
7 çeti
8 segiz
9 toğuz
10 on
Nüfusu:
Rusya 146 milyonluk nüfusuyla en kalabalık 9. ülkedir. Başkent Moskova ise 13 milyonluk nüfusuyla Avrupa’nın en kalabalık, dünyanınsa 5. en kalabalık başkentidir.
Nüfusun %80’ini Ruslar, kalan kısmını ise Tatar, Çeçen, Ukraynalı, Başkurt gibi 185 farklı etnik grup oluşturmaktadır.
Dili:
Ülkenin resmi dili olan Rusça dünyada en çok konuşulan 8. dilidir. Ülkede en çok konuşulan yabancı dil ise İngilizcedir. Bunların haricinde neredeyse her etnik grubun Tatarca, Ukraynaca gibi kendilerine ait dilleri vardır. Ruslar toplamda 33 harften oluşan Kiril alfabesini kullanmaktadırlar.
Dini:
Rusya’da yaşayanların %71’i Ortodoks Hristiyanlık’a, %10’u İslam’a %3’ü diğer Hristiyanlıklara ve %1’i ise diğer dinlere inanmaktadır. Kalan %15’i ise hiçbir dine inanmamaktadır. Özellikle Sibirya’da, Sibirya Şamanizm’i ve eski Türklerin yaşadıkları bölgelerde çeşitli Şamanist inançlara da rastlanmaktadır.
Ayrıca Rusya bugün dört resmi geleneksel dini; Ortodoks Hristiyanlık, İslam, Yahudilik ve Budizm’i tanımaktadır.
Ekonomisi:
Ülkenin para birimi Rus rublesidir.
1 ABD doları 103 Rus rublesidir. (17 Mart 2022)
Rusya’da asgari ücret 13.800 Rus rublesidir.( 2021)
Gayri safi yurtiçi hasıla bakımından 1.464.078 milyon dolar ile 11. sıradadır. (IMF 2018 verileri)
Ayrıca 48.938 m2 ile dünyanın en büyük doğalgaz rezervine sahip Rusya doğalgaz ihracatından 62 milyon dolar kazanmaktadır.
Petrol üretiminde 3. ihracatında ise 2. sıradadır. Petrol ihracatından 110 milyon, petrol ürünlerindense 68.7 milyon dolar kazanmaktadır.
Comtrada verilerine göre Rusya 2019 yılında 426 milyar dolarlık ihracat ve 247 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. (2019)
Rusya bizim Almanya’dan sonraki en büyük ticari ortağımız ve aynı zamanda en çok ticaret açığı verdiğimiz ülkedir.(5.5 milyon ihracat 27.5 milyon ithalat) (2019)
Bilim ve Teknoloji Alanında:
Rusya, bilim ve teknoloji alanında ciddi ölçüde yatırımları ve atılımları bulunan bir ülkedir. Gerek Sovyetler Döneminde gerekse Rusya Federasyonu döneminde pek çok Nobel ödüllü bilim insanı çıkartmayı başarmıştır.
Örneğin Parel Çerenkov 1958, Alekesey Abrikosov 2003 yılında Nobel fizik ödülünü; Nikolay Semyonov 1956 Nobel kimya ödülünü almıştır.
Bunların haricinde Rusya, günümüzde kullandığımız pek çok teknolojisinde mucidi veya geliştiricisi konumundadır. Güneş pilleri, tramvaylar, yolcu uçakları, hücum botlar, elektrikli telgraf, yapay uydular ve uzay elbiseleri bunlara örnek gösterilebilir.
Yapay uydu ve uzay elbiselerinden bahsetmişken özellikle Soğuk savaş döneminde SSCB’nin uzay biliminde bir çağ açtığını ve çok büyük teknolojik gelişmelere ve deneylere imza attığını söylemeden geçemeyeceğim.
Birkaç maddede sıralamak gerekirse:
1930’lu yıllarda Sovyet uzay programı dünyanın ilk yapay uydusu Sputnik’in fırlatılmasıyla uzay çağını başlattı. Ayrıca bu uzaya insan gönderen ilk programdı. (12 Nisan 1961 Yuri Gagarin)
1957’de uzaya ilk canlı gönderildi. (Laika adlı bir köpek. Ve ne yazık ki fırlatma esnasında ölmüştür.)
1959 Güneş yörüngesine giren ilk uydu (Luna 1)
1959 Ay’a giden ilk uydu (Luna 2)
1959 Ay’ın karanlık yüzünü fotoğraflayan ilk uydu (Luna 3)
1963 uzaya giden ilk kadın ( Valentina Tereshkova)
Uzayda en uzun süre kalan insan (858 gün Gennady Padalka)
Rusya sadece kendi başına 10 uzay istasyonu kurmuştur.
Tüm bunların yanı sıra roket biliminin babası da Rus bilgin ve kaşif Konstantin Tsiolkovsky’dir.
Ayrıca Rusya, hem Sovyetler hem de Rusya Federasyonu döneminde Antarktika’ya pek çok sefer yapmış ve 5 farklı araştırma merkezi kurmuştur.
Rus Edebiyatı:
Rusya denince akla elbette edebiyat ve büyük Rus yazarları da gelmektedir. Özellikle Romantik Dönemde Puşkin. Realist Dönemde Dostoyevski ve ünlü eserleri: Suç ve Ceza, Kumarbaz, Karamazov Kardeşler… Gogol, Tolstoy ve yine ünlü eseri Savaş ve Barış. Çehov, Turgenyev’in Babalar ve Oğulları ve daha nice yazar ve eserleriyle Rus edebiyatı, dünya edebiyatında büyük yankı uyandırmıştır.
Bu başlık altında küçük bir anekdot aktarmak istiyorum.
Rus yazar Tolstoy’dan bahsettik. Tolstoy bisiklet sürmeyi 67 yaşında öğrenmiştir. Bu, bugün kullandığımız ve kulağa küpe olması gereken bir özlü sözün de kaynağıdır: “Hiçbir şey için geç değildir.”
İlginç Bilgiler:
Rusya, 1867’de Alaska’yı 7.2 milyon dolara ABD’ye satmıştır.
Dünyanın en uzun demiryolu olan Trans Sibirya Demiryolu, Moskova ile Vladivostok arasında 9200 km. ve yaklaşık 7 gün sürmektedir.
Rusya’da doğum oranları düşük olduğu için teşvik amaçlı 12 Eylül Gebe Kalma Günü ilan edilmiş ve 9 ay sonra 12 Haziran’da çocuğu olanlar ödüllendirilmektedir.
Rusya’da kadın sayısı erkek sayısından 9 milyon fazladır.
Votka kelimesi Rusça su anlamına gelen voda kelimesinden gelmektedir.
2013 yılına kadar bira, Rusya’da alkollü içecek olarak değerlendirilmiyordu.
Rusya’da kirli bir arabayla dolaşmak yasaktır.
Rusya’da Çar I. Petro döneminde sakallı insanların ödediği sakal vergisi vardı.
Rusya’nın zenginlerinin ambulansları vardır. Trafiğin yoğun olduğu zamanlarda bunları kullanırlar.
Son olarak:
Halihazırda Rusya, Ukrayna’yı işgal etmektedir. Bu konuya ünlü Rus yazar ve şair Puşkin’in şu sözüyle değinmek ve yazımı noktalamak istiyorum. “Kötü bir barış, iyi bir savaştan daha iyidir.”
Ben Hasan Enes Aydın. Hukuk 2. Sınıf öğrencisiyim. Kelimeleri seviyorum. Özellikle çok sık kullanmadıklarımizi. Yazmayı seviyorum. Yazıyı Sümerlerin bulduğu bilinir ancak mağara duvarlarına çizilen resimlerden beri kendimizi anlatmaya çalışıyoruz. Ben de yazarken kendimi ifade ediyor, düşüncelerim ve fikirlerim hakkında ipuçları veriyorum.